GIỚI THIỆU CUỐN ĐẠI SÁCH ĐỘC BẢN “HUYỀN THOẠI THÀNH CỔ QUẢNG TRỊ”
“Cỏ non thành cổ, một màu xanh non tơ
Bình minh Thành cổ, cỏ mềm theo gió đung đưa
Cỏ non thành cổ, một màu xanh non tơ
Nào có ai ngờ nơi đây một thời máu đổ
Người vợ nào, người mẹ nào ngậm ngùi nuốt lệ
Khi chồng con không trở về”
(Trích “Cỏ non Thành Cổ” Tác giả: Tân Huyền)
Bài hát là tiếng lòng, là cảm xúc tận cùng trái tim của hàng triệu gia đình Việt Nam sau chiến tranh… là nén tâm nhang của nhạc sĩ Tân Huyền và của những người còn sống dâng lên đồng đội đã khuất.
Cách đây tròn 50 năm, trận quyết chiến tại Thành Cổ Quảng Trị - 81 ngày đêm khói lửa, 81 ngày đêm hào hùng với bao kỳ tích mà quân và dân ta đã lập nên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Cùng với bao mảnh đất quả cảm, kiên cường và anh hùng của Tổ quốc, Thành cổ Quảng Trị 81 ngày đêm khói lửa là minh chứng hùng hồn của đỉnh cao khí phách và trí tuệ Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.
Để truyền thống hào hùng, vẻ vang của Thành cổ Quảng Trị chảy mãi như dòng sông Thạch Hãn không ngừng ra biển lớn. Từ ý tưởng ban đầu của đại tá Trần Ngọc Long nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1. Trung đoàn 48 (Trung đoàn Thạch Hãn) nhằm tưởng niệm đồng đội nhân ngày Thương binh liệt sĩ. Cuốn đại sách độc bản “Huyền thoại Thành cổ Quảng Trị” được ra đời vào tháng 7/2011, hình thức khổ lớn: 1m x 0,7m, nặng: 120kg hiện được trưng bày tại Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị. Sách nằm trong khuôn khổ Dự án Văn hóa Uống nước nhớ nguồn thuộc Trung tâm Thông tin Vì môi trường phát triển phối hợp với Nhà Xuất bản Quân Đội Nhân Dân và Ban liên lạc Chiến sĩ bảo vệ Thành cổ Quảng Trị thực hiện, ấn hành. Ngoài cuốn đại sách duy nhất, “Huyền thoại Thành cổ Quảng Trị” còn được xuất bản 10.000 cuốn khổ: 21 x 29cm, 396 trang để trao tặng cho Ban liên lạc chiến sỹ Thành cổ Quảng Trị, hệ thống thư viện trên cả nước góp phần bảo tồn lịch sử và giáo dục truyền thống cho thế hệ mai sau.
Ngoài phần Lời mở đầu và mục Cao đẹp những tấm lòng tri ân. Nội dung sách gồm 4 phần:
Phần I: "Quảng Trị, Thành cổ Quảng Trị - Địa danh và những dấu ấn lịch sử"
Phần II: "Thành cổ Quảng Trị, Huyền thoại mùa hè đỏ lửa - 1972"
Phần III: "Tên anh đã thành tên Đất nước"
Phần IV: "Thành cổ Quảng Trị, một thời và mãi mãi"
Phần I: Quảng Trị, Thành cổ Quảng Trị - Địa danh và những dấu ấn lịch sử
Kính thưa quý vị đại biểu, quý bạn đọc!
Mở đầu cuốn sách, nhằm giúp bạn đọc có cái nhìn tổng quát về lịch sử vùng đất và con người Quảng Trị, về vị trí chiến lược của Thành Cổ, nhóm tác giả đã giới thiệu cho chúng ta thấy Quảng Trị là vùng đất có bề dày lịch sử, có tiềm năng phát triển về mọi mặt; là hình ảnh thu nhỏ của dân tộc trong những năm kháng chiến chống Mỹ oai hùng. Là cầu Hiền Lương…Là dòng Bến Hải…Là địa đạo Vĩnh Mốc …Là nhà tù Lao Bảo…Đường Chín, Khe Sanh … Đặc biệt là Thành cổ Quảng Trị.
Thành cổ Quảng Trị là một công trình kiến trúc thành lũy cổ, đồng thời cũng là lỵ sở hành chính – chính trị của tỉnh Quảng Trị. Trong suốt chiều dài lịch sử, Thành cổ là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh, nó không chỉ có vai trò to lớn đối với sự phát triển của địa phương mà còn có vị trí quan trọng đối với tiến trình phát triển của dân tộc. Nguyên xưa Thành Cổ được triều đình Nhà Nguyễn xây dựng vào thế kỷ XIX. Ban đầu, (năm 1809) vua Gia Long cho đắp thành bằng đất, đến năm Minh Mạng thứ 18 (1837) vua cho xây lại bằng gạch theo kiến trúc vô-băng có tổng diện tích 18,56 ha với hai chức năng chính là pháo đài quân sự và là trụ sở phục vụ trực tiếp cho việc ở và làm việc của các cơ quan công đường thuộc bộ máy hành chính tỉnh Quảng Trị. Dưới thời Pháp thuộc đã cho xây dựng thêm những công trình phục vụ cho mục đích xâm lược và đàn áp như: Nhà mật thám, trại lính, kho tàng chứa quân trang, quân dụng, ... Đặc biệt Thực dân Pháp còn xây dựng tại đây một nhà lao gọi là Lao xá Quảng Trị, nơi đây từ năm 1929 - đầu 1972 là nơi giam cầm các sĩ phu yêu nước và chiến sĩ cộng sản. Trong giai đoạn này Thành cổ QT là một trong những cứ điểm quan trọng của hệ thống đồn bốt quân sự dày đặc thuộc vùng đất giữa Huế và Vinh. Dưới chế độ Việt Nam cộng hoà, thị xã Quảng Trị trong đó có Thành Cổ trở thành trung tâm chính trị, quân sự, kinh tế, xã hội của một tỉnh địa đầu ở miền Nam. Bấy giờ Thành Cổ là khu căn cứ quân sự, tập trung các cơ quan đầu não của Mỹ - Nguỵ. Lúc này vị thế của thị xã Quảng Trị và Thành Cổ đã có sự thay đổi. Do vị trí chiến lược Thành Cổ nằm trong lòng thị xã Quảng Trị, cùng với sự thay đổi về mục đích sử dụng của Thành Cổ dưới chế độ Việt Nam Cộng Hòa.…. Chính vì lẽ đó, trong cuộc tấn công chiến lược năm 1972, thành cổ Quảng Trị với trận quyết chiến chiến lược 81 ngày đêm đã vượt ra ngoài tầm của một thành lỵ, trở thành một trận quyết chiến mang tầm chiến lược đối với cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta.
Phần II: Thành cổ Quảng Trị, Huyền thoại mùa hè đỏ lửa - 1972
81 ngày đêm từ ngày 28 tháng 6 đến ngày 16 tháng 9 năm 1972 được khắc trên 81 bức phù điêu tại đài tượng niệm Thành cổ Quảng Trị là 81 tờ lịch ghi lại từng ngày của cuộc chiến đấu kiên cường, anh dũng giành giật từng tấc đất, ngọn cây. Có biết bao anh hùng liệt sĩ đã nằm lại đây ở tuổi mười tám, đôi mươi:
“Đò lên Thạch Hãn ơi … chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ … mãi mãi ngàn năm”. – (Lê Bá Dương)
Và hôm nay, trong rất nhiều huyền thoại đã ghi dấu trên mảnh đất này, cho phép chúng tôi được nói đến huyền thoại về những con người trong trận đánh năm 1972. Họ là những học sinh, sinh viên, những thầy giáo trên giảng đường đại học…đã lên đường hiến dâng cả tuổi thanh xuân đẹp nhất theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc. Trong đó có anh Nguyễn Văn Thạc, anh đã viết nhật ký trong ngày lên đường nhập ngũ: “Mình đã khóc, nước mắt giàn giụa, khi các bạn tiễn mình đi, khi buổi lễ kết thúc,… khóc không phải vì hèn yếu, không phải vì buồn bã, mà vì xúc động. Vì buổi chia tay thiêng liêng quá…” Tạm biệt Hà Nội họ đến với chiến trường ác liệt chưa từng có, bước vào cuộc chiến với sự thanh thản, quả cảm bởi một tình yêu đất nước thiết tha. Tác giả Thanh Thảo viết:
Chúng tôi đã đi không tiếc đời mình
(Những tuổi hai mươi làm sao không tiếc)
Nhưng ai cũng tiếc tuổi hai mươi thì còn chi Tổ quốc?
Sát cánh cùng với lực lượng quân đội chính quy là quân và dân tỉnh Quảng Trị. Có những người con QT họ đã “vay” thêm tuổi để cùng đồng đội chiến đấu bảo vệ quê hương. Hình ảnh “chú chim Quyên trong Thành Cổ Quảng Trị” - anh Nguyễn Xuất Hiện khi ấy mới 14 tuổi nhưng khi được hỏi với câu hỏi “Có sợ chết không?” … Anh khẳng khái trả lời “Sợ gì mà sợ, chết có gì mà sợ…” Hay câu chuyện của cha con ông lão lái đò vui tươi vẫn ngày đêm đội bom đạn đưa bộ đội qua sông phục vụ chiến trường… Dường như bom đạn của kẻ địch càng trút xuống một cách dã man, tàn bạo thì ý chí tinh thần của mỗi người dân, mỗi cán bộ chiến sĩ địa phương QT càng nảy nở vươn cao bện chặt vào nhau tựa như thế đứng của dãy núi Trường Sơn để không một thứ đạn bom nào có thể khuất phục được.
Một nơi như thế là Quảng Trị: “Pháo cấp tập vào dữ dội, bầu trời như muốn vỡ ra, cát bụi, khói bay mù mịt, đạn nổ quanh hầm rung bần bật. Ở đây nếu lộ trận địa là bị bom đào, đào ngay cả pháo lẫn người…” (trích nhật ký cựu chiến binh Đào Chí Thanh). Trong lịch sử chiến tranh thế giới, chưa hề có một cuộc hành quân nào mà mục tiêu chủ yếu chỉ đánh vào một tòa Thành Cổ, rộng chưa đầy 3km², khiến đối phương phải huy động một lực lượng lớn hải, lục, không quân và sử dụng một khối lượng chất nổ khổng lồ như vậy. Chiến dịch Quảng Trị năm 1972 và cuộc chiến đấu 81 ngày đêm ở Thành Cổ Quảng Trị diễn ra trong một thời điểm hết sức nhạy cảm, có tính quyết định khi mọi thành bại trên chiến trường đều có tác động đến vị thế của mỗi bên trên đàm phán Hội nghị Paris về chấm dứt chiến tranh và lập lại hoà bình ở Việt Nam, là một bản lề quan trọng góp phần mở ra con đường đi tới chiến thắng sau này. Chiến dịch đã thay đổi cơ bản cục diện chiến trường đẩy chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” đến bờ vực phá sản. 81 ngày đêm anh dũng của quân ta đã làm thất bại âm mưu tái chiếm thị xã Quảng Trị của địch hòng gây sức ép tại hội nghị Pari.
Trong chiến trường ác liệt ấy những con người trẻ tuổi ấy có thể chịu 2 vạn quả đạn pháo mỗi ngày. Có những người ngã xuống mà không hề biết đến một huyền thoại mình vừa góp phần tạo nên. Lời gọi cuối cùng của họ có khi chỉ là tiếng gọi “Mẹ ơi” vang vọng giữa dòng sông Thạch Hãn.
Phần III: Tên anh đã thành tên Đất nước
Các anh đã anh dũng hi sinh, sự hiến dâng đến hơi thở cuối cùng vì nền độc lập tự do để Tổ quốc được vinh danh. Cho đến nay vẫn chưa có một số liệu chính xác nào công bố có bao nhiêu liệt sỹ đã ngã xuống trong cuộc chiến 81 ngày đêm, nhưng có một điều mọi người ai cũng biết rằng các anh nằm lại nơi đây khi tóc đang còn xanh, nằm xuống khi đang mang trong mình khát vọng sống, nhiều ước mơ, hoài bão và bao dự định còn dang dở.
Hôm nay, trong “Tượng đài thiêng liêng” bằng chữ này nhóm tác giả đã dành hơn 200 trang sách trang trọng để lưu danh 4.154 liệt sỹ đã hy sinh trong trận chiến 81 ngày đêm tại Thành cổ Quảng Trị. Tác giả cũng đang để trống nhiều trang thông tin như một hình thức tưởng niệm với hy vọng để ai đó có thể điền tiếp vào, bởi còn nhiều, rất nhiều các anh hùng liệt sĩ chưa có được tên, thông tin để ghi vào đây cùng đồng đội.
Khác với nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, nghĩa trang liệt sĩ Đường 9 hay các nghĩa trang khác, một liệt sĩ đều có một nấm mồ cho dù biết tên hay chưa kịp biết tên, nhưng khi đến với Thành Cổ Quảng Trị - với rất nhiều liệt sỹ đã hy sinh, các anh chỉ có một ngôi mộ tập thể chung. Đó chính là một tượng đài bất tử vì được dựng lên bằng máu và xương thịt của hàng ngàn người lính trẻ, khắc ghi dấu ấn của dân tộc. Mỗi mét vuông đất tại Thành Cổ là một mét máu và sự hy sinh của các anh, có ai trong chúng ta biết được dưới lớp “Cỏ non thành cổ - một màu xanh non tơ” kia, dưới tầng tầng gạch vỡ kia còn biết bao hài cốt chiến sĩ đã anh dũng hy sinh.
Với nhiều ý nghĩa và giá trị lịch sử vô cùng to lớn Thành cổ Quảng Trị đã được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt và trở thành một địa chỉ hành hương về nguồn của các thế hệ người Việt Nam.
Có thể thấy rằng, đại sách “Huyền thoại Thành cổ Quảng Trị” là một cuốn “Sách thờ” chứ không phải sách thường. Mỗi dòng tên liệt sỹ là một ngôi mộ chữ, ghép nên dòng lịch sử linh thiêng. Chiến tranh đã kết thúc từ lâu, nhưng nhiều, rất nhiều gia đình qua bao nhiêu năm vẫn không tìm thấy được người thân đã hy sinh, họ chỉ trông có một mẫu hài cốt để được khói hương, nhưng cũng đành chịu. Với tâm nguyện của mình nhóm tác giả đã làm một cuốn sách nói về Thành Cổ, trong đó có tên những đồng đội đã quên mình vì Tổ quốc. Để các gia đình của đồng đội có được những cuốn "Sách Thờ".
Điều đặc biệt hơn, chỉ có kỳ thư “Huyền thoại Thành cổ Quảng Trị” mới có được một kỳ sự, gọi là “lễ rước sách”. Vào lúc 7h30’ ngày 8/7/2011 từ Tượng đài liệt sĩ Ba Đình, một đoàn xe diễu hành, thực hiện nghi lễ trang trọng của Quân đội nhân dân Việt Nam rước sách đi qua các tuyến phố chính ở Hà Nội sau đó hành trình vào Thành Cổ Quảng Trị. Vào đến nơi, khi rước sách xuống mọi người ai cũng hân hoan, vui mừng khôn xiết trong niềm xúc động nghẹn ngào của bà con nhân dân Quảng Trị. Sách được xác lập kỷ lục Việt Nam, kỷ lục Châu Á và thế giới là: “Cuốn đại sách lớn nhất lưu danh tên tuổi liệt sĩ hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc”.
Phần IV: Thành cổ Quảng Trị, một thời và mãi mãi
Đến với phần "Thành cổ Quảng Trị, một thời và mãi mãi" chúng ta sẽ được nghe những “hạt gạo trên sàng” kể về cuộc chiến đấu oai hùng, quả cảm, không tiếc máu xương giữ vững Thành cổ. Có những bài thơ, những ca khúc của các cựu chiến binh viết lên để tưởng nhớ đồng đội.
“Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi
Cho đồng đội tôi nằm yên dưới cỏ
Trời Quảng Trị trong xanh và lộng gió
Dẫu ồn ào đừng lay mạnh hàng cây.
Nhẹ bước chân và nói khẽ thôi
Thành Cổ rộng sao đồng đội tôi nằm chật
Mỗi tấc đất là một cuộc đời có thật
Cho tôi hôm nay đến nghẹn ngào…”
(Phạm Đình Lân)
Và còn biết bao câu chuyện khác, bao nhiêu con người khác nữa, có khi âm thầm lặng lẽ như vô vàn nấm mộ vô danh nơi đất lửa để cỏ lại mọc lên xanh tươi như chưa hề qua những thử thách nghiệt ngã đến thế.
Về với Quảng Trị hôm nay, là về với những địa danh, những chiến khu, những chiến tích quả cảm, anh dũng của quân và dân ta. Vẫn còn đó là những danh lam thắng cảnh ấm tình đất, tình người như danh thắng Đakrong, bãi biển Cửa Tùng, cửa khẩu Lao Bảo, rừng nhiệt đới Rú Lịnh, đến với những dòng chảy văn hóa lễ hội La vang, ngày hội Thượng Phước, hội cướp Cù…và đến với tiếng chuông Thành cổ - thanh âm kết nối dòng thời gian và lịch sử hào hùng ngân vọng từ ngày hôm qua đến hôm nay và vào tương lai của đất nước để rồi mỗi khi ta đến, ta đi đều có chung một cảm nhận: người Quảng Trị thủy chung gắn bó, trung dũng kiên cường trong chống giặc ngoại xâm, năng động giàu bản lĩnh trong xóa đói làm giàu hôm nay. Nhưng có lẽ ấn tượng nhất, suy tư nhất chính là địa danh Thành cổ QT – vùng đất thiêng, nơi an nghỉ của hàng ngàn chiến sĩ – liệt sĩ, những người con được sinh ra trên khắp mọi miền Tổ quốc cùng cán bộ, nhân dân, lực lượng vũ trang nhân dân tỉnh QT đã làm nên huyền thoại để hôm nay chúng ta có được một VN hòa bình, độc lập, đang phấn đấu hết sức mình vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Sách hiện có tại Thư viện tỉnh Quảng Trị, các bạn hãy đón đọc và cảm nhận.
HỆ THỐNG PHẦN MỀM
THỐNG KÊ TRUY CẬP
Online:
Hôm nay:
Tháng hiện tại:
Số lượng truy cập:
